E-learning behandelen van ulcus cruris op het been
Weet jij alles over het wondtype ulcus cruris en de beste manieren om een open been te verzorgen? Vergroot je kennis en scoor punten voor je accreditatie met deze e-learning over de complexe wond.
Heb je een vraag over de e-learnings? Bekijk dan de veelgestelde vragen.
Vind je deze e-learning interessant? Bekijk dan eens de e-learning over skin tears!
Wat vind je in deze e-learning?
- Betekenis en oorzaak van ulcus cruris
- De 3 lagen van de huid
- Oorzaken van ulcus cruris
- Chronische Veneuze Insufficiëntie (CVI)
- Arteriële insufficiëntie
- Gecombineerd vaatlijden
- Stellen van de diagnose
- Anamnese
- Lichamelijk onderzoek
- Aanvullend onderzoek
- Behandeling ulcus cruris door middel van compressietherapie
- Wondverzorging
- Overige materialen
- Voorlichting en preventie
Welke leerdoelen bereik je met deze e-learning?
- Een ulcus cruris beschrijven
- Omschrijven wat veneuze insufficiëntie is
- De risicofactoren en symptomen ervan benoemen
- Omschrijven wat arteriële insufficiëntie is
- De risicofactoren en symptomen ervan benoemen
- Beschrijven wat de verschillen zijn tussen veneus- en arterieel ulcus cruris
- Behandeling van ulcus cruris omschrijven
- Het doel, de indicaties en contra-indicaties van compressietherapie benoemen
Betekenis en oorzaak van ulcus cruris
Een ulcus cruris is een zweer aan het onderbeen. Vaak gaat een ulcus cruris gepaard met een oedeem.
De 3 lagen van de huid
De huid bestaat uit drie lagen. Als zorgprofessional in de wondzorg is het belangrijk om deze te kennen.
#1 De opperhuid/epidermis
Door hoorncellen in de opperhuid wordt de huid beschermd tegen uitdroging. Ook zorgen de hoorncellen ervoor dat ziektekiemen niet kunnen binnendringen.
#2 De lederhuid/dermis
De bloedvaatjes en zenuwcellen in de lederhuid regelen:
1. Voedings-en afvalstoffen
2. Temperatuur
3. Zweet- en talgsecretie
4. Pijn-, tast- en temperatuurszin
#3 Het onderhuids bindweefsel/subcutis
Deze laag bestaat grotendeels uit vet. Het onderhuids bindweefsel dienst als isolatie.
Oorzaken van ulcus cruris
Er kunnen verschillenden oorzaken zijn voor een ulcus cruris. Bijvoorbeeld trauma, zoals stoten of vallen. In dit hoofdstuk worden de oorzaken en beïnvloedende factoren besproken.
Chronische Veneuze Insufficiëntie (CVI)
CVI (Chronisch Veneuze Insufficiëntie) is de meest voorkomende factor van ulcus cruris. Dit is een langdurige verstoring in de veneuze/terugvoerende bloedcirculatie.
- CVI komt onder 1% van de bevolking voor
- Bij mensen boven de 80 jaar komt het 4 tot 5% voor
- Onder de 45 jaar komt CVI bijna niet voor
- Bij vrouwen komt het 2 tot 3 keer zoveel voor dan bij mannen
De veneuze circulatie van het been vervoert afvalstoffen vanuit de weefsels naar het hart. Deze circulatie in het onderbeen bestaat uit twee systemen. Het oppervlakkig veneuze systeem en het diep veneuze systeem.
Het veneuze bloed wordt tegen de zwaartekracht in naar het hart gepompt.
Hierbij zijn de volgende factoren van belang:
- Goed functionerende kleppen in de vaatwand van het been. Hierdoor kan het bloed in slechts één richting stromen.
- Spiercontracties van de kuit, dij en voet.
Het bloed wordt niet goed afgevoerd wanneer de kleppen niet goed sluiten. Maar ook als de spierpomp niet goed werkt. Of als de afvoeren belemmerd wordt. Hierdoor ontstaat verhoogde druk. Door de verhoogde druk ontstaan spataderen. Als dit lang aanhoudt zal oedeem ontstaan.
Er zijn verschillende risicofactoren van CVI:
- Obesitas
- Diep veneuze trombose (DVT) in voorgeschiedenis
- Twee of meer zwangerschappen
- Gebrek aan lichamelijke activiteit
- Familiaire aanleg
- Veel staan
- Obstipatie
Het is belangrijk om de verschijnselen te herkennen. Verschijnselen van CVI zijn:
- Gevoel van warmte of branderigheid
- Zware, vermoeide benen
- Jeuk
- Gevoel van spanning in de huid of in de spieren
- Rusteloze benen
- Pijn in benen, vooral bij afhangen
- Krampen in de kuiten of voeten
Als CVI langer aanwezig is bij de patiënt kunnen er meer verschijnselen bijkomen. Wil je hier meer over weten? Start dan de e-learning.
Arteriële insufficiëntie
Gemiddeld is in 15 tot 20% van de gevallen arteriële insufficiëntie de oorzaak van een ulcus cruris. Er is dan sprake van een probleem in de aanvoer van zuurstofrijk bloed via de slagaders. Slagaderverkalking is hier de belangrijkste oorzaak van. Soms in combinatie met hypertensie.
Er zijn een aantal risicofactoren voor perifeer arteriaal lijden:
- Leeftijd
- Roken
- Diabetes mellitus
- Verhoogd cholesterolgehalte van het bloed
Gecombineerd vaatlijden
Het kan voorkomen dat een ulcus cruris niet geneest omdat er gemengd vaatlijden is ontstaan bij de patiënt. Het een sluit het ander dus niet uit. Het arteriële en het veneuze vaatstelsel beïnvloeden elkaar.
Er zijn nog veel andere factoren die de doorbloeding en/of wondgenezing kunnen belemmeren. Zoals:
- Maligniteit
- Ontsteking van de grote of kleine bloedvaten
- Medicatie
- Doorgemaakte infectie
- Tumor of behandeling van de tumor
Stellen van de diagnose
Ten eerste is het van belang om het type ulcus cruris vast te stellen. Dit kan veneus zijn. Maar ook arterieel of gemengd is een optie. Het kan ook op basis van ander onderliggend lijden zijn ontstaan. Je kan dit vast stellen door anamnese en lichamelijk onderzoek. Ook kan je dan vaststellen welke beïnvloedende factoren er zijn. Bijvoorbeeld oedeem.
Anamnese
De ALTIS is een goed hulpmiddel voor een overzichtelijke rapportage.
A: Aard van de wond
L: Lokalisatie van de klacht
T: Tijd en tijdsbeloop
I: Intensiteit van de wond
S: Samenhang van de klachten
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek wordt gekeken naar de verschijnselen. En wordt bepaald of deze behoren tot veneuze of arteriële insufficiëntie. Je kan bijvoorbeeld gebruik maken van de putjestest.
Aanvullend onderzoek
Behandeling ulcus cruris door middel van compressietherapie
Het is belangrijk om het onderliggend lijden aan te pakken. In veel gevallen wordt compressietherapie ingezet. Dit wordt ingezet omdat er vaak sprake is van veneuze insufficiëntie en/of oedeem.
Door de compressietherapie wordt druk uitgeoefend op de aderen. Hierdoor sluiten de kleppen in de venen beter en wordt het bloed beter naar boven afgevoerd.
Zwachtelen is een snelle en effectieve manier om het oedeem in het beginstadium te behandelen. Als het oedeem is afgenomen, kunnen kousen worden ingezet. Het is belangrijk op het juiste moment met de kousen te starten. Wanneer er nog te veel oedeem is, kan een kous overlast geven. Als het oedeem minder is, is de kous te groot.
Het twee laags compressiesysteem is een ander zwachtelsysteem. Deze kan bestaan uit een onder- en bovenlaag. De onderlaag beschermt het been. De bovenlaag geeft druk op het been.
Ook het klittenbandsysteem is een compressiesysteem die kan worden ingezet. Dit systeem wordt aangemeten door een bandagist. Een oedeemtherapeut of huidtherapeut kan het ook uitvoeren.
Een verbandkous wordt ingezet als het oedeem is afgenomen, maar er nog een wond op het been is. De onderkous kan over het verband geplaatst worden. De bovenkous gaat overdag over de onderkous heen.
Wondverzorging
Het TIME-model kan worden gebruikt bij het onderzoeken en rapporteren van de wond aan het been.
T: Tissue
I: Infection
M: Moisture
E: Edges
Het WCS-classificatiemodel kan worden ingezet bij de keuze voor het juiste verbandmateriaal.
Overige materialen
Let goed op de verzorging van de huid. Als de huid van het been droog is kan je deze insmeren met neutrale ongeparfumeerde crème of zalf.
Pijn kan stress geven, dus let hierop. Dit kan namelijk de wondgenezing belemmeren. Goede pijnstilling is hierbij belangrijk.
Voeding is ook belangrijk. Eiwitrijke voeding draagt bij aan wondgenezing.
Tot slot kan wondgeur een belangrijke rol spelen. Gebruik hiervoor geur neutraliserend verband.
Wil je meer weten over het behandelen van geurende wonden met Curea? Klik dan hier of bekijk de video hieronder.
Voorlichting en preventie
Er moet aandacht zijn voor leefstijladviezen. Bijvoorbeeld niet roken en het aanpakken van overgewicht. Ook het belang van het dragen van therapeutisch elastische kousen na genezing moet aangegeven worden. Zo kan een recidief voorkomen worden.
Als de wond na 3 weken onvoldoende geneest moet contact opgenomen worden met de (huis)arts.
Vind je deze e-learning interessant? Bekijk dan eens de e-learning over eerste hulp bij wonden!